Most Marii Walerii

Historia mostu:

przed 1895 rokiem

Historia dzisiejszej przeprawy pomiędzy Ostrzyhomiu i Párkány sięga czasów rzymskich. Za czasów cesarza Marka Aureliusza zwycięskie legiony przekraczały tu Dunaj.

Zimą oba brzegi połączył lodowy most. Opis wspomynający pierwszą sztuczną przeprawę króla Endre II. pozostał nam w certyfikacie z 1215 roku. W dokumencie tym król nadał sztuczne przejście kościołowi w Ostrzyhomiu „… zwyczaj królewski zbierania podatku” pozostał w kosciele.

W czasie podboju tureckiego podróżowali mostem okrętowym, co jest również dobrze widoczne na współczesnych rycinach. Ówczesny most został zburzony przez uciekających Turków podczas odbicia Ostrzyhomia w 1683 roku. Następną przeprawą był most na Dunaju, pierwotnie w Nyergesújfalu, który w 1706 roku Ferenc Rakoczy II. przywiózł go tu w ramach przygotowań do oblężenia zamku.

Już w 1762 roku arcybiskup Ferenc Barkóczy zlecił budowę nowocześniejszego, tzw. latającego mostu. Do Párkány można było dojechać w 6 minut, a podróż z powrotem do Ostrzyhomia trwała 8 minut. Wiadukt funkcjonował osiemdziesiąt lat, zimą został rozebrany i oddany do użytku dopiero wiosną.

Nowy i stały most okrętowy został poświęcony 19 marca 1842 roku przez arcybiskupa Józsefa Kopácsy’ego. Pod koniec stulecia XIX nie zaspokajało to już potrzeb rosnącego i przyspieszonego ruchu statków. Ostatecznie w 1891 roku, po modernizacji przejść granicznych w Bratysławie i Komáromie, rząd podjął decyzję o budowie żelaznego mostu między Ostrzyhomiem a Párkány.

W 1893 roku ogłoszono przetarg państwowy na budowę mostu i przygotowanie jego projektów. Został zaprojektowany przez Jánosa Feketeházy’ego, a w lutym 1894 roku rozpoczęła prace firma Cathry Szaléz zajmująca się budową mostów 1895-1919.

Ukończony most przekazano 28 września 1895 roku w ramach wielkiej uroczystości, w której wzięło udział kilku członków rządu. Most poświęcił kardynał-prymas Kolos Vaszary. Tego dnia most był bezpłatny do północy. Następnie do 1918 roku na przeprawie trzeba było płacić cło (opłata za most, myto).

Korzystanie z mostu stało się codziennością po obu stronach i przez 24 lata panował na nim duży ruch. Jednak zgodnie z decyzją Trianon po przegranej wojnie, Dunaj nagle stał się granicą państwową w Ostrzyhomiu, a most zamknięto od 1919 roku – do 1944 roku.

1919-1944.

Most został najpierw wysadzony w powietrze przez przypadek. 22 lipca 1919 roku po godzinie 8:30 wieczorem okolicą wstrząsnęła potężna eksplozja. Wypadek spowodowali czechosłowaccy legioniści, pierwsza część mostu od strony Párkány wpadła do wody, prawdopodobnie na skutek nieostrożnego ładowania broni przez żołnierzy przydzielonych do warty.

Ze względu na konieczność ekonomiczną i zachętę Międzynarodowej Komisji Dunaju Czechosłowacja rozpoczęła renowację konstrukcji mostu w 1922 roku. Ruch na moście wznowiono 1 maja 1927 roku, a od 1928 roku dopuszczono ruch samochodowy na nowej, asfaltowej drodze.

W wyniku okresowych przeglądów mostu przeprowadzonych w latach 1938-39 firma Magyar Vagon-és Gépgyár wymieniła w konstrukcji 38 000 stuk nitów.

Po pierwszej decyzji w Wiedniu oba przyczółki Dunaju zostały ponownie po stronie węgierskiej. Tym samym w odniesieniu do Párkány i Ostrzyhom niemal wszystko toczyło się po staremu.

Most został wysadzony po raz drugi 26 grudnia 1944 roku przez wycofujące się wojska niemieckie, uszkodzone zostały trzy środkowe otwarcie oraz znacznie uszkodzone zostały dwa filary. Następnie w Ostrzyhomiu Dunaj płynął ponownie jako rzeka graniczna w kierunku Budapesztu, lecz zniszczony most nie mógł już zapewnić przekroczenia granicy od 1944- do 2001 roku.

1944-2001.

W 100. rocznicę przekazania mostu obaj ministrowie wspólnie złożyli wniosek o pomoc w ramach programu PHARE. 25 sierpnia 1999 roku osiągnięto porozumienie w sprawie odbudowy mostu, a 16 września premierzy Węgier i Słowacji podpisali porozumienie w sprawie odbudowy mostu Marii Walerii.

Budowa rozpoczęła się w październiku 2000 roku. Dwa włazy brzegowe, które pozostały nienaruszone, zostały odnowione, a trzy, które zostały wysadzone w powietrze, zostały zregenerowane. Krzywizna nowego mostu uległa zmianie, stała się bardziej zakrzywiona niż poprzednia. Do produkcji wykorzystano nową technikę, elementy mostu zmontowano na brzegu, następnie przewieziono na miejsce barkami i przeniesiono na miejsce za pomocą hydrauliki. Ostatni łuk o masie 603 ton postawiono 27 lipca 2001 roku.

Uroczyste poświęcenie mostu Marii Walerii odbyło się 11 października 2001 roku. W wydarzeniu wzięli udział premierzy Węgier i Słowacji: Viktor Orbán i Mikuláš Dzurinda. Gościem honorowym uroczystości był Günter Verheugen z przedstawicielstwa w Brukseli.

CZY WIEDZIAŁEŚ?

Przy nadbrzeżu obok mostu stoi statek ExKomárom na tym pokazano wystawę historii mostu z okazji 20-ej rocznicy jego odbudowy jesienią 2021 roku.

ZOBACZ WYSTAWĘ PREZENTUJĄCĄ HISTORIĘ MOSTU WIRTUALNIE

Skip to content